Pestisitler tarımsal ürünlere hasar veren zararlıları kontrol altında tutabilmek için gereklidirler. Püskürtülen ilacın büyük bir kısmı hedef zararlılara veya hedef alana ulaşamamaktadır. Hedef dışı yerlere giden bu ilaçlar hayvanlara ve/veya bitkilere zarar verecek şekilde çevrede birikim yapabilmektedirler. Hedef dışına taşınan bu pestisit hareketine sürüklenme denmektedir.
Sürüklenme Nedir ?
Sürüklenme, parçacık ve damlacıkların hedef alan dışına, hava hareketleri ile taşınıp birikmesidir. İki çeşit sürüklenme vardır;
Püskürtme ile Sürüklenme
Bu şekilde sürüklenme, pestisit damlacıklarının hedef alana bırakılmalarından sonra hava haraketiyle olmaktadır. Gerçekleşen bu hareket rüzgar ve hava akımları sayesinde kolaylaşır. Büyük damlacıklar normalde sadece yanal hareket ederler ve kısa bir mesafe giderek hedefin üzerine veya yakınına düşerler. Küçük damlacıklar ise havada asılı kalarak uzun bir süre taşınabilir ve hedef alan dışına çıkarak çeşitli mesafelere gidebilirler.
Birçok püskürtme memesi çeşitli boyutlarda damlacıklar üretmektedirler. Yeterli büyüklükteki damlacıklar hedefe çarpar ve hedef alana düşer. Damlacık boyutu kritik boyutun altına düştüğünde ise hava akımlarının üzerinde yanal hareket ederek kolayca hedef bölgeden uzaklaşabilirler. Püskürtülen damlacıkların boyutu yaklaşık 100 mikron ( 1/250 inch ) altına düştüğü zaman yere iniş oldukça yavaş olmaktadır. Havada asılı kalma süresi arttıkça hedef alandan uzağa taşınma mesafesi de artacaktır. Sürüklenme sadece sıvı uygulamaları ile sınırlı değildir. Hafif tozlar da sürüklenmeye çok meyilli yapıdadırlar.
Buharlaşma ile Sürüklenme
Pestisitin buharlaşması ve daha sonra rüzgarla taşınması sonucu oluşan bir sürüklenmedir. Buharlaşma uygulama sırasında meydana gelebileceği gibi uygulamadan sonra bitki üzerinde ve toprak yüzeyinde biriken damlacıklar üzerinde de gerçekleşebilir. Uçma ise püskürtülen ilaç kuruduktan sonra görülmektedir. Uçucu özellikteki pestisitler ( örn. Ester formülasyonları ) buharlaşma ile sürüklenmeye çok daha açıktır. Bu yüzden uçucu pestisitlerin, dayanıksız ekinlerin yakınlarında kullanımı tavsiye edilmez..
Sürüklenme Hakkındaki Kaygılar
Pestisitler püskürtme ekipmanlarından bırakıldıkları zaman, damlacıkların hedef üzerine inmesi amaçlanır. Bu; meme, pompa basıncı, ekipman ve pestisit tipi gibi bileşenlerin doğru seçilmesiyle başarılabilmektedir. Püskürtülen ilaç, uygulama sırasında hedef alan dışına sürüklenebileceği gibi özellikle sıcak hava şartlarında uygulamadan sonra da buharlaşma yolu ile sürüklenebilmektedir. Sürüklenme olayı ekinler, hayvanlar, insanlar ve polen taşıyan böcekler için tehlike yaratmaktadır. Hedef alan dışında sürüklenme ile oluşacak ilaç birikime izin verilirse aşağıdaki problemler ortaya çıkabilir :
Bitişikteki Ekinlerin Hasar Görmesi
Ekinlere ilaç püskürtülürken sürüklenme meydana gelmesi durumunda ilaçlanan ekinlerin bitişiğinde bulunan ve ilaca duyarlı ekinler zarar görebilir. Özellikle herbisid kullanımı sırasında üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Geçmişte hasarlar sık olarak 2.4-D tip herbisit kullanırken karşılaşılmasına rağmen atrazine gibi başka herbisitlerin kullanımında da ürün hasarı görülmektedir. Herbisitler geniş yapraklı yabancı bitkilerin kontrol altına alınmasında kullanılır. Bu amaçla kullanılan 2,4-D, IVICPA, 2,4DB gibi herbisitler domates, soya fasulyesi ve üzüm gibi duyarlı ekinlere zarar verebilmektedir. Ek olarak söylemek gerekirse sürüklenme sonucu oluşacak pestisit birikimi, bitişikte bulunan hasat zamanı yakın ürünler üzerinde ilaç birikimine yol açar buda insan ve hayvan sağlığı açısından tehlike oluşturur. Örneğin diquat kullanımı bitişikte bulunan ekinler üzerinde, sürüklenme sonucu normal kabul edilebilir değerin çok üzerinde atık bırakmaktadır.
Su Kirliliği
Püskürtme sürüklenmesi su havuzlarında, akarsularda ve diğer su kaynaklarında ilaç birikmesine neden olabilir ve bu birikim balıklar, doğal yaşam, evcil hayvanlar ve insanlar üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak zehir etkisi yaratır. Bu su, tarımsal sulama amacıyla kullanılırsa ekinler için de zararlı olacaktır.
Pestisit Uygulamalarının Etkinliği
Hedef dışı arazilere ilaç sürüklenmesi çok fazla olursa hedef alanda yeterli pestisitin birikememesine sebep olur. Bunun sonucu olarak verimli bir sonuç elde edilemez.
Sürüklenmeyi Etkileyen Faktörler
Sürüklenmeye, çevresel şartlar ve püskürtme uygulamaları sebep olabilir.Rüzgar hızı ve yönü, hava boşluğu, bağıl nem, atmosfer basıncı ve hava sıcaklığı sürüklenmeyi etkileyen önemli çevresel şartlar ve en önemli çevresel etkenlerdir. İlaç püskürtme uygulamaları ise püskürtme memesinin boyutu, ilacın hedef veya bitki kanopisine bırakıldığı yükseklik ve püskürtme basıncını içerir. Bırakılan ilaç damlacıkları buharlaşma sonucu sabit bir büyülükte kalmazlar . Sürüklenmeyi etkileyen en önemli faktörler :
Rüzgar Hızı
Hava hareketleri bazı damlacıkların hedef alan dışına taşınmasına sebep olur. Hedef dışına taşınan ilaç oranı rüzgar hızı arttıkça doğru orantılı olarak artış gösterecektir. 10-12 km/saat rüzgar hızının üzerinde ilaçlama yapılmamalıdır çünkü sürüklenme kabul ve kontrol edilemez seviyelere ulaşabilir.
Damlacık Boyutu
İri tanecikli damlalar hızla birikir, ince tanecikli damlalar ise yavaşça birikir. Bu yüzden ilaç damlaları küçüldükçe püskürtme sürüklenmesi normal olarak artacaktır. Damla boyutları, daha büyük boyutlu ilaç memeleri kullanılarak ve düşük basınç uygulanarak değiştirilebilir. Küçük memeler ve yüksek basınç ise daha ince damlacıklar üretir.
Sıcaklık ve Bağıl Nem
Sıcaklığı arttırıp bağıl nemi azaltmak hedef üzerine düşen damlacıkların buharlaşmasını arttıracağı için hem buharlaşma ile püskürtme ile meydana gelecek ilaç sürüklenme riskini arttırır. Sıcak günlerde yerin ısınması yukarıya doğru bir hava akımı oluşmasını sağlar. Bu hava akımı damlaları bitki kanopisinin üzerinden taşıyabilir ve yukarı taşınan bu damlalar yanal hava akımları hedef alandan uzaklaştırılır.
Memeler ve Hedef Alan Arasındaki Uzaklık
İlacın bırakıldığı yükseklik ile ekin kanopisi arasındaki mesafe arttıkça püskürtme sürüklenmesi potansiyeli artacaktır.
Sürüklenmeyi Azaltmak İçin Kullanılan Alet ve Teknikler
Potansiyel püskürtme sürüklenmesini minimize edebilmek için kullanılan birçok yol vardır. Bunlar ekipmanların ayarlamaları uygulama tekniklerini kapsar.
Ekipman
Uygulama sırasında püskürtme sürüklenmesi miktarını minimize etmek için kullanılan bazı ekipmanlar vardır.Genel olarak düşünülecek olursa büyük damla oluşturan ekipmanların püskürtme sürüklenmesi riskleri daha düşüktür.Damla boyutu, meme tipi ve boyutu değiştirilerek kolaylıkla arttırılabilir. Mümkün olan en küçük damlacıkları oluşturacak ekipman seçimi ve ayarları yapılabilir. Dayanıksız bitkilere yakın olan yerlerde herhangi bir püskürtme yapmayan wiper aplikatörlerin kullanılabilir. Pestisitlerin yer uygulamaları için sıklıkla kullanılan dört ana ekipman kategorisi vardır.
a. Hava püskürtmeli ilaçlayıcılar. Araca monte edilebilen veya araç tarafından çekilen bir cihazdır. Bağımsız ve mekanik olarak üretilen hava akımı sayesinde pestisit, cihazın çıkış ağzından uzaklaştırılır. Bu tür cihazlarda pestisit taşıma için, hava akımı kullanıldığından ilaç sürüklenme olasılığı her zaman yüksektir.
b. Boom type sprayers. Bu ilaçlayıcılar geniş bir ekipman çeşitliliğine sahiplerdir. Bir çubuk üzerine tutturulmuş seri memeler üzerinden pestisit dağıtımını yapmayı amaçlar. Çubuğun yüksekliği memelerin boyutuna göre ayarlanabilir. Buda sürüklenmenin kontrol edilip minimize edilebileceği anlamına gelir.
c. Boomless type sprayers. Bu ekipman, ihtiyaç duyulan ilaçlama alanını sağlayan meme kümesinden veya döner bir diskten oluşur. Küme halindeki memeler genellikle daha büyük damlacıklar oluşturur buda püskürtme sürüklenmesini azaltır. Bununla birlikte döner disk çok küçük boyut damlacıklar oluşturabilir ve bu sürüklenme problemine yol açabilir.
d. Wiper/wick systems. Bu sistem ekin ve pestisit arasında mekanik bir kontak sağlar. Pestisiti bitki gövdesini silerek hedef alanda biriktirir. Bu yöntemde püskürtme olmadığı için püskürtme ile sürüklenme diye bir problem de olmayacaktır.
Teknikler
Yukarıdaki ekipmanlar kullanılarak sürüklenmeyi azaltmak için birçok yol vardır. Bununla birlikte her zaman izlenmesi gereken bazı kabuller bulunmaktadır :
a. Hedef alanda mümkün olan en büyük damlaları üreterek en iyi kaplamayı sağlayan memelerin kullanımı önerilir. Grafiklerde meme tipinin hacim çıkışına ve damla boyutuna etkisi gösterilmektedir. Yol kenarında ilaçlama yapılıyorsa Directa Spra veya Radiarc gibi tek biçimli damla püskürten memelerin kullanımı ince püskürtme partiküllerinin oluşmasını minimize ettiği için yüksek dereceli bir sürüklenme kontrolü sağlar.
b. Hedef ile memeler arasındaki mesafeyi azaltmak sürüklenmeyi önlemek açısından faydalı olur.Ancak püskürtme çubuğu hedefe çok fazla yaklaşırsa bu seferde bitkinin üzeri tam olarak kaplanamayacaktır. Bu neden püskürtme çubuğunun ekinlerle olan mesafesi kontrol edilmelidir. Püskürtme çubuğunun yüksekliğinde herhangi bir değişim olursa püskürtücü yeniden kalibre edilmelidir. Yeni ekipmanlar daha büyük tanklara ve daha geniş püskürtme çubuklarına sahip oldukları için püskürtme çubuğunu alçaltarak kendini düzeltme iki kez ilaçlama veya ilaç atmama gibi hatalara neden olabilir. Bu yüzden değişiklikler özenle uygulanmalı ve sadece meme üreticilerinin verdiği değerler içerisinde kalınmalıdır.
c. Operatorler memelerin tıkanmaması ve engellenmemesi için sürekli kontrol altında tutmalıdır. Memeler temizlenmeli ve gerektiğinde değiştirilmelidir. Memeleri kalibre etmek kullanım süresi aşımını görmek açısından faydalı olacaktır.
d. Püskürtme operatörleri herbisit uygulamalarında yüksek basınç kullanmamalılardır. Yüksek basınç daha küçük damla boyutu oluşmasına ve sürüklenme potansiyelinin artmasına neden olacaktır.
e. Aplikatörler sürüklenmeyi azaltmak için, sürüklenme önleyici bileşikler kullanabilirler.Bu bileşikler damlacıkların yapışkanlık ve yoğunluklarını arttırarak daha hızlı şekilde yere düşmesini sağlarlar. Böylece püskürtme yolu ile oluşacak potansiyel sürüklenmenin önüne geçilmiş olacaktır. Çeşitli katkı maddelerinin (Bivert HP, Norbak
60B, Nalco-Thol vb..) kullanımı püskürtme sürüklenmesini önleyecektir İlaç katkı maddelerini kullanmadan önce etiket değerlerini dikkatle inceleyiniz.
f. Hava püskürtmeli ilaçlayıcılar ile, püskürtme sürüklenmesi iki veya dört sıra ağacın dışına püskürtme yapılacağı zaman bahçe çitinin gerisinden püskürtmek sürüklenmeyi azaltabilir.