Günümüzde hırsız alarmı, yangın ihbarı ve güvenlik ikaz sistemleri tamamen elektronik temeline dayanmaktadır. Sensörler kontrol paneline düşük voltajlı kablolar veya RF sinyali ile kablosuz olarak bağlantı kurarlar. Günümüzde ençok kullanılan alarm algılayıcıları kapı/pencere sensörleri ile PIR hareket sensörleridir.

Hırsız alarmları çevresel denetleme sistemleri, çevresel koruma, hırsız algılama sistemleri olarak ve daha birçok adla isimlendirilmektedirler.

Ev Tipi Hırsız Alarm Sistemleri

Ev tipi hırsız alarm sistemleri nispeten ucuz PIR dedektörler ve kapı pencere dedektörleri üzerine şekillenmiştir. Ev tipi infrared algılayıcılar sadece iç ortam kullanımı için dizayn edilmişlerdir. Dış ortama kurulan sensörler hem maliyetlidir hemde yanlış alarma daha meyilli olurlar. Evde kullanılan klasik kapı pencere sensörleri sadece kapı/pencere açılmasına yanıt vermektedirler. Bunun yanı sıra istenirse cam kırılma sensörleri de kullanılabilir.

Hırsız alarmları artan hırsızlık olayları nedeniyle artık her ev ve iş yeri için zorunlu bir ihtiyaç haline gelmiştir. Birçok seçenek olmasına rağmen tüm alarm sistemleri temelde aynı prensip üzerine çalışmaktadırlar.

Kapı Pencere Sensörleri

Kapı pencere sensörleri elektriğin akışına verdiği izin şekline göre ikiye ayrılan basit bir elektrik devresidir. Hırsızların giriş yapabileceği kapı ve pencerelere kurulurlar. Alarm kurulu olduğu sırada kapı veya pencerenin açılmasına göre alarmı tetikleyebilirler.

• Kapalı devreli sistem : Bu sistemde elektrik devresi normalde kapalı durumdadır. Yani bir kapıya kurulduysa kapı kapalı olduğu sürece elektrik akımı devre üzerinden akabilecektir. Ancak kapı açıldığında devrede açılacağından elektrik akımı duracaktır. Bu da alarm durumunu tetikler
• Açık devreli sistem : Bu tür kapı/pencere sensörlerinde devre normalde açık durmaktadır, devre bir şekilde kapandığında elektrik akımı iletilmeye başlanır buda alarmı tetikleyecektir.

Bu seçeneklerden normalde kapalı devreyi kullanmak daha mantıklı bir çözüm olacaktır. Böylece hırsızın sensör kablosunu keserek alarmı etkisiz hale getirmesi önlenmiş olacaktır.

Bir kapı pencere sensörünün iç yapısını incelediğimizde oldukça basit bir yapıyla karşılaşırız.

1. Devreyi besleyecek bir batarya
2. Yayla çalışan metal bir anahtar kapı çerçevesine konulmaktadır.
3. Kapı pencere sensörünün mıknatıs içeren diğer kısmı ise kapıya takılır. İki parçanın birbiriyle hizalı olması önemlidir.
4. Alarm sensöründen alınan bu çıkış alarm panelinin tipine göre kablolu veya kablosuz olarak alarm paneline ulaştırılır.

Kapı kapatıldığında mıknatıs metal anahtarı çekecek ve devreyi tamamlatacaktır.Böylece alarm paneline herhangi bir alarm sinyali gönderilmez. Kapı açıldığında ise yay anahtarı geri çeker ve üzerinden akan elektrik akımını durdurur. Böylece röle kapanır ve alarm paneline alarm sinyali gönderilir.

Alarm panelleri kendine bağlı olan sensörlerin durumlarını sürekli olarak kontrol eden elektronik devrelerden oluşur. Genellikle enerji kesilmelerine karşı bir besleme ünitesiyle desteklenirler. Alarm bir kez tetiklendikten sonra ancak güvenlik kodu girilerek durdurulabilir. Alarm panelleri genellikle kolaylıkla ulaşılamayacak ve görülemeyecek yerlere yerleştirilirler.

Hareket Algılama

Kapı pencere alarmları bina girişleri için ideal algılama sensörleridir. Ancak hırsız içeri girebildiyse herhangi bir fonksiyonları kalmaz. Bu yüzden hareket sensörlerinin kullanımına gereksinim vardır.

Hareket sensörleri otomatik kapılarda ve daha birçok yerde kullanılan sistemlerdir. Farklı amaçlara uygun hareket algılama sensörleri vardır.

Örneğin otomatik kapılarda radar tabanlı hareket dedektörü vardır. Kapı üstündeki kutudan mikrodalga radyo enerjisi ( veya ultrasonik ses dalgası ) gönderilir ve bunun yansıması beklenilir. Kapının önünde biri yoksa sinyal aynen geri yansıyacaktır. Ancak biri varsa geri gelen sinyalde değişiklik olacak böylece kapıya açılma sinyali gönderilecektir. Güvenlik sistemlerinde ise hareket algılama sensörü odaya bir alarm sinyali gönderir ve geri yansıyan sinyali kontrol eder.

Hareket sensörleri odaya radyo enerjisi gönderir ve yansımalarını gözler

pir-hareket-sensoru.jpg

Eğer birisi yansıtma seyrini bozarsa hareket dedektörü alarm paneline alarm sinyali gönderecektir.

Diğer bir temel dizayn şeklide foto-sensörlü hareket dedektörüdür. Bu cihazlar iki kısımdan oluşur.

1. Odaklanmış bir ışık kaynağı ( genellikle lazer ışını )
2. Işık sensörü

Işık kaynağı ile ışık sensörü arasından geçen kişi bağlantıyı keseceği için bu sensör alarm paneline sinyal gönderir.

Profesyonel güvenlik sistemleri pasif infrared ( PIR ) hareket dedektörleri kullanırlar. Bu sensörler insan vücut ısısı tarafından yayılan infrared enerjiyi görürler. Bir hırsız detektörün görüş alanından geçtiğinde sensör infrared enerjideki bu keskin artışı tespit eder. Ortamdaki ısının adım adım artması sonucu yanlış alarm vermemek için PIR sensörler sadece ani ve hızlı değişimlere tepki verirler.

Güvenlik alarm sistemlerinde genellikle hareket algılama sensörü bir hareket algıladığında kullanıcının şifre girebilmesi için bir gecikme zamanı tanınır.

Alarm Durumu

Güvenlik sistemleri bir alarm durumu tespit ettiğinde birkaç farklı cevap verebilir.

• Siren çalarak veya gürültülü bir şekilde alarm vererek.
• Işıkları yakıp söndürerek
• Otomatik telefon arayarak

Siren ve ışıklar 3 fonksiyon sunarlar :

• Komşuları ve ev sakinlerini uyarırlar.
• Hırsızı kaçmaya sevk ederler.
• Polise ve güvenlik güçlerine haber verirler.

Otomatik telefon arayıcı şunları yapabilir :

• Direkt olarak polisi arayarak alarm panelinin özelliğine göre bilgi verebilir.
• Özel güvenlik takip hizmeti veren firmaya haber verebilir.

Ev güvenliği hızlı bir şekilde gelişen popüler bir alandır.

Endüstriyel Çevre Alarm Sistemleri

Endüstriyel alarm sistemlerinde koruma konsepti ev tipi sistemlerden çok daha farklıdır. Önce tespit eder, sonra geciktirir en son olarak ta alarm durumuna geçer. Endüstriyel alarm sistemleri birçok farklı sensörle beraber çalışacak şekilde dizayn edilmişlerdir. Endüstriyel sistemler çok büyük alanlara kuruldukları için sensörlerin yerleşimleri çok daha önemli bir hal almaktadır. Çok farklı yerlere monte edilebilen değişik özellik ve fiyatlarda sensörler bulunmaktadır. Bir duvarın üzerinde duran sensörler olabileceği gibi yere gömülü halde konulan sensörlerde projeye göre kullanılabilir. Endüstriyel alarm sistemlerinde tespit aşamasında daha etkin sonuçlar almak için CCTV sistemler kullanmak vazgeçilmez bir hal almıştır.

<h3>Dedektör Çeşitleri</h3>

<h4>İç Ortamda Kullanılan Sensörler</h4>

Pasif İnfrared Sensörler

PIR ev ve ofis uygulamalarında en fazla kullanılan sensör çeşitlerindendir. Güvenilir ve uygun fiyatlı olması nedeniyle yaygın bir kullanım kazanmıştır. Pasif terimi ultrasonik, mikrodalga aktif sensörlerde olduğu gibi kendi enerjisini üretim yayma ihtiyacı duymamasını anlatır. Ortamdaki ısı değişimine göre algılama yapar. Fark alma yöntemini kullanarak ortamın önceki ve sonraki halini karşılaştırır.

Ultrasonik Detektörler

Bu dedektörler insanlar tarafından duyulamayan 25 kHz ile 75 kHz araasında frekansa sahip bir ultrasonik ses dalgası yayarlar. Doppler kanuna göre hareketli nesneye rastlanıldığında tespit edilen frekansta değişim olacaktır. Doppler efektiyle başarılı bir tespit yapabilmek için :

– Alıcıya doğru veya alıcıdan uzağa gidecek şekilde bir cismin hareket ediyor olması gerekir.

– Bu hareketli cisim alıcı tarafından alınan ultrasonik sinyal üzerinde bir değişiklik yapmalıdır.

Ultrasonik dedektör bir alıcı ve bir verici bölümden oluşur. Dışarıya verilen ultrasonik dalgalar katı cisimlerden yansıyarak sensörün alıcısına döner. Eğer yüzey hareketliyse bu geri dönen dalgalardan anlaşılır ve hareket tespit edilir. Eskimiş bir teknolojidir. Birçok kimse tarafından tercih edilmez.

Mikrodalga Dedektörleri

Bu sensör ortama mikrodalga sinyalleri yayar ve geri dönen dalgaların yoğunluğunu ölçer. Verici ve alıcı genellikle iç ortam uygulamalarında genellikle tek bir kutu içine dış ortam uygulamalarında ise ayrı kutular içine yerleştirilirler.

Beam Sensörler

Fotoelektrik beam sistemler davetsiz misafirleri görülür veya infrared ışınlarla tespit eder. Işın duvarı veya ışın bariyeri olarakta bilinmektedirler. Beam sensör sayısı arttıkça tespit başarısı artacaktır. Bu teknoloji özellikle büyük alanlarda efektif bir çözüm olmaktadır. Dahili ve harici sistemler oluşturulabilir. Davetsiz misafirlerin giriş yapabileceği yerlerde ışın bariyerleri oluşturulur Bu bariyerler alıcı ve verici ünitlerden oluşur ve aralarındaki infrared ışının kesilmesi sonucu alarm sinyali gönderir.

Cam Kırılma Dedektörleri

Bir cam kırıldığı zaman geniş band frekansa sahip bir ses üretir. Bu ses insan kulağının duyamayacağı 20 hertz altında bir frekansa sahip olacaktır. İnsan kulağı 20 hertz ile 20 kHz arasındaki sesleri duyabilir. 20 hz altı ve 20 khz üzeri sesleri duyamamaktadır. Cam kırılma akustik dedektörleri cama yakın bir şekilde yerleştirilir ve cam kırılması sonucu ortaya çıkacak olan sesi dinler. Sismik cam kırılma dedektörleri ise daha farklı olarak doğrudan camın üzerine yerleştirilir. Genelde cam kırılırken 3 ile 5 khz arasında bir titreşim meydana gelmektedir. Sismik cam kırılma dedektörleri cam üzerinde meydana gelen bu şok titreşimlerini algılayarak alarm verebilirler.

<h4>Dış Ortamda Kullanılan Sensörler</h4>

Vibrasyon veya Atalet Sensörleri

Bu basit cihazlar duvar, çit vb yüzeylere takılır. Takıldığı yapıya bir saldırı olursa bunu tespit eder. Bir titreşim veya hareket olduğunda elektronik devreden akım akışı durur ve alarm sinyali üretilir. Bu sensörler duyarlı oldukları titreşim seviyelerine göre sınıflandırılabilir. Kullanılacak yere uygun sensör seçimi bu yüzden çok daha önemli bir hal almaktadır. Piezo elektrik malzemeden yapılan titreşim sensörleri çok daha hassas ölçümler yapabilmektedir. Bu sensörler daha uzun ömürlü ve sabotaja karşı dayanıklıdır.

Avantajları :

Güvenilirdir, hatalı alarm oranı düşüktür

Dezavantajları :

Direkt olarak alarm algılayacağı yüzeye monte edilmesi en temel dezavantajıdır. Fiyatı bir çok kullanıcıya yüksek gelebilmektedir.

Pasif Manyetik Alan Dedektörü

Günümüzde neredeyse unutulan bir güvenlik sistemidir. manyetik değişimleri algılar. Paralel iki kablolu bir generator tarafından oluşturulan manyetik alanı kullanır. Bu kablolar duvardan 13 cm kadar ayrık veya yere 30 cm kadar gömülmüş şekilde dururlar.

Avantajları

Çok düşük yanlış alarm oranı, herhangi bir duvarın üzerine konulabilir, yüksek doğrulukta hırsız tespit edebilir.

Dezavantajları :

Yüksek voltaj hatları/kaynakları, radarlar ve havaalanları yanına kurulamazlar.

E-Field

Mesafe algılama sistemleri bina çevre, duvar, çit sistemlerinde kullanılabilir. Bu sistemler bir teli enerjilendiren elektromanyetik alan generatörü kullanmaktadır. Bu tele duyum için bir başka tel paralel olarak gider. İki telde çevreyi dolaşır ve birbirilerinden yaklaşık 800 mm ayrık dururlar. Duyum için kullanılan tel bir sinyal işlemcisine analiz için bağlanır. Bu telde aşağıdaki değişimler gözlerir :

• Genlik değişimi ( nesnenin kütlesi )
• Oran değişimi ( nesnenin hareketi )
• Ön ayar bozulma zamanı ( nesnenin ortamda bulunduğu zaman )

Bu değerler ortama giren nesnenin karakteristiklerini ortaya çıkarır. Bu üç şey birarada tespit edildiğinde alarm sinyali üretilecektir. Bu bariyer yerden 4 metre yükseğe kadar koruma sağlayabilir.

Avantajları :

Gizlemesi kolaydır.

Dezavantajları :

Pahalıdır, kısa alanlarda etkilidir dolayısıyla büyük alanlarda kurulum için daha fazla sensöre ve paraya ihtiyaç olur, yanlış alarm yüzdesi yüksektir,

Mikrodalga Bariyerleri

Mikrodalga bariyerinin çalışması oldukça basit bir temele dayanır.Bu tip cihazlar yüksek frekanslı bir elektromanyetik sinyalin alıcı ve verici ünite arasında gönderilmesiyle oluşur. Böylece görülmez bir koruyucu kalkan oluşturulmuş olacaktır. Elektromanyetik sinyalde bir değişiklik olduğunda sistem bunu analiz eder ve sonuca göre alarm sinyali verebilir.

Mikrofonik Sistemler

Bu tür sistemler tasarımlarına göre değişiklik gösterebilirler. Genellikle bir çit üzerindeki dikenli tellere tutturulurlar. Bazı sistemler yeraltına da gömülebilmektedir. Seçilen cihazın türüne göre değişik seviyedeki ses veya titreşimlere duyarlı olabilir. Sisteme koaksiyel sensör kablosuyla bağlanır ve kablonun yada dikenli telin kesilmesi durumunda alarm verecektir. Ayarlanabilir elektronik devreleri sayesinde değişik ortamlara göre duyarlılığı değiştirmek mümkün olmaktdır.

Avantajları :

Çok ucuzdur, kurulumu kolaydır, basit bir yapısı vardır.

Dezavantajları :

Bazı sistemlerde yanlış alarm oranı yüksek olabilir.