E-mail nedir : kısaca İnternet ağı üzerinden, bir bilgisayardan başka bir bilgisayara mesaj, resim, dosya vb. data göndermenin yoludur.
E-mail ile yakın zamanlara kadar genellikle yazı, resim, dosya gönderilirken günümüzde artık dvr sistemler ile kamera sistemi kurulu bir yerin resimlerinin çekilip belirlenen bir adrese gönderilmesi standart bir uygulama olmuştur.
Hergün internet kullanıcıları birbirlerine milyarlarca e-mail göndermektedirler. Peki bir e-mail bir bilgisayardan diğerine nasıl gönderilmektedir. Bu makalede bir e-postanın nasıl iletildiği incelenecektir.
E-Posta Mesajı
İlk elektronik posta mesaj 1971 yılında mühendis Ray Tomlinson tarafınan gönderilmiştir. Bundan önce sadece tek bir makinadaki kullanıcıya mesaj gönderilebilmekteydi. Tomlinson @ işaretini kullanarak bu sorunu aşmış diğer bilgisayarlara da mail gönderebilmiştir.
E-mail Alıcıları
Epostalara bakmak için kullanılan yazılımlara e-mail client denmektedir. Kendi başına çalışan Microsoft Outlook, Outlook Express, Eudora, veya Pegasus gibi alıcılar olduğu gibi. Hotmail,Yahoo veya Gmail tarafından sağlanan ücretsiz alıcılarda mevcuttur. Ne olduğuna bakmaksızın e-posta alıcılarının yaptığı 4 temel şey vardır :
– Mesaj başlıklarını gösterek mail kutusunda bulunan tüm e-postaları listeler
– Mesaj başlığını seçerek istenilen mesajın okunmasını sağlar.
– Yeni mesajlar oluşturulup gönderilebilmesini sağlar.
– Mesajlara dosya eklenebilmesini ve gelen mesajlardaki eklerin kaydedilebilmesini sağlar.
Temel E-mail Sunucusu
Bir e-mail client programı olduğunda bilgisayarınız e-posta gönderip almaya hazıdır. Bu aşamada tüm ihtiyaç duyulan şey alıcının bağlanabileceği bir e-mail sunucusudur.
En basit eposta alıcısı aşağıdaki gibi çalışacaktır :
1- E-mail hesaplarının listesini çıkaracaktır. Her kullanıcıya ait tek bir hesap vardır.
2- Listedeki herbir hesap için bir text dosyası olacaktır.
3- Eğer birisi mail göndermek isterse öncelikle e-mail client programında bir e-posta yazacaktır ve bunu göndermek istediği adresi belirtecektir. Gönderme butonuna basıldığında e-mail client programı e-posta sunucusua bağlanacaktır.
4- Bu dosyadaki bilgiler alıcının text dosyasına yazılacaktır.
Sunucu yazı bilgisiyle beraber tarih, başlık, okunma zamanı vb bilgileride saklayabilir.
Daha Karmaşık Sunucular
info@turksan.com mail adresine birden fazla mail geldiğini düşünelim. Sunucu gelen elektronik postaları geliş sıralarına göre alt alta listeleyecektir. Text dosyası 5 veya 10 mesajın toplamından oluşacaktır. E-mailler okunmak için hesaba girildiğinde. Outlook express, sunucu makinaya bağlanacaktır. Burada yapılan işlem basitçe şu adımlardan oluşur.
1- Sunucuya info@turksan.com.txt dosyasını göndermesi için sorgu gönderir.
2- Sunucuya info@turksan.com.txt dosyasını silmesi ve resetlemesi için sorgu gönderir.
3- info@turksan.com.txt lokal makinada saklanır.
4- Dosyayı From : kelimesini kullanarak farklı mesajlara ayırır.
5- Bütün mesaj başlıklarını listede gösterir.
Bir mesaj başlığına çift tıklandığında bu mesaj göstermek için text dosyasını bulur. Gerçek hayattaki elektronik posta sistemi yukarıda anlatılandan karmaşık değildir.
Gerçek E-mail Sistemi
Günümüzde kullanılan e-mail sistemlerinde sunucu makinada iki farklı server çalışmaktadır. Bunlardan biri Simple Mail Transfer Protocol’ ün kısaltması olan SMTP serverdır. SMTP server giden mailleri yönetir. Diğer sunucu ise POP3 server veya IMAP serverlardan biridir. Bu serverlar gelen mailleri yönetmektedirler. POP, Post Office Protocol; IMAP ise Internet Mail Access Protocolün kısaltmasıdır. Tipik bir e-posta sunucusu aşağıdaki gibidir :
SMTP server 25 numaralı portu, POP3 110 numaralı portu ve IMAP 143 numaralı portu kullanır.
SMTP Server
Bir e-posta gönderilmek istendiğinde e-mail client programı SMTP ile etkileşime girer.
Bir mail göndermek istediğimizi farzedelim. E-posta adresimiz info olsun ve sample.com’ da bir hesabımız bulunsun. info@turksan.com adresine bir mail atmak isteyelim. E-mail client olarak Outlook Express kullanılsın.
sample’ da bir hesap açıldığı zaman Outlook Express’ te mail server kısmına mail.sample.com yazılmalıdır. Bir mesaj yazılıp gönder butonuna tıklandığında aşağıdaki olaylar gerçekleşir.
1- Outlook Express mail.sample.com’ daki SMTP servera 25 numaralı portu kullanarak bağlantı kurar.
2- Outlook Express SMTP server ile iletişim kurar. SMTP servera göndericinin adresini, alıcının adresini ve mesaj gövdesini anlatır.
3- SMTP server posta gönderilecek mail adresini iki parçaya böler. Yani info ( alıcı ismi ) ve turksan.com (alan adı ) olmak üzere iki parçaya ayırır.
4- SMTP server domain name server ( DNS ) ile haberleşir. DNS’ e turksan.com adresi için bir IP sorar. DNS bu sorguyu turksan.com’ un IP adresiyle cevaplar.
5- sample.com’ daki SMTP server turksan.com adresindeki SMTP server ile bağlantı kurar. Bu bağlantı 25 numaralı port üzerinden gerçeleşir. Gönderilen mesaj alıcı servera ulaşır. turksan.com’ daki SMTP server e-mail adresinin doğru olup olmadığını kontrol eder. Sonuç olumluysa mail turksan.com’ un POP3 serverına ulaşır ve buradan mail listesinde görülebilir.
Herhangi bir sebepten ötürü sample.com adresindeki SMTP server turksan.com’ daki SMTP server ile haberleşemezse mesaj sıraya girer. Bu sayede mesaj tekrar tekrar gönderilmeye çalışır.
SMTP server bazı basit text komutlarını anlayabilir. En çok kullanılan komutlar :
HELO : kendini tanıt
EHLO : kendini tanıtıp, erişim istemek
MAIL FROM : göndericiyi tanımla
RCPT TO : alıcıyı özelleştir.
DATA : mesaj gövdesini tanımla ( to, from ve subject ilk üç satır olmalıdır. )
RSET : reset
QUIT : oturumu kapat
HELP : komutlarda yardım al
VRFY : adresi tanımla
EXPN : adresi genişlet
VERB : gereksiz sözlerle dolu
POP3 ve IMAP Serverlar
En temel POP3 uygulamasında sunucu her bir e-mail hesabına bir text dosyası düşecek şekilde kontrol eder. Bir mesaj geldiğinde POP3 sunucusu bu dosyayı alıcı dosyasının altına ilave eder.
Eposta adresi kontrol edildiğinde e-mail client yazılımı POP3 sunucusuna 110 numaralı port ile bağlanır. POP3 sunucusu kullanıcı adı ve parolaya ihtiyaç duyar. Birkez giriş yapıldıktan sonra POP3 sunucusu text dosyasını açar ve erişimi mümkün kıar. SMTP serverda olduğu gibi POP3 sunucusu bazı temel text komutlarını anlayabilir :
USER : kullanıcı adını gir
PASS : parolayı gir
QUIT : POP3 serverdan çık
LIST : mesajalrı ve boyutlarını listele
RETR : mesajı düzenle
DELE : mesajı sil
TOP : mesajdaki en üst satırı göster.
E-mail client yazılımı POP3 servera bağlanır ve mesajı lokal makineye kopyalar. Genellikle mesaj lokal makineye kopyalandıktan sonra serverdan silinir.
Birçok kullanıcı e-postalarıyla daha fazla şey yapmak ve epostalarının sunucularında bulunmasını isterler. Çünkü POP3 serverda mailler sadece indirildikleri makinede okunabilmektedir.
IMAP bu problemleri çözmek için geliştirilmiş bir protokoldür. IMAP kullanıldığında mail eposta sunucuda kalacaktır. Buradaki klasörler canlı olarak düzenlenebilr. Bu uygulama sayesinde maillere istenilen bir makineden ulaşılabilir.
IMAP Problemleri ve Çözümleri
Kullanıcılar IMAP sunucusuna 143 numaralı port ile bağlanabilirler. IMAP te tüm mailler server üzerinde saklanmaktadır. Bu maillere internet üzerinden dünyanın heryerinden ulaşım kolaylığı sağlarken bir yandan da başka bir problem doğurmaktadır. İnternet olmadığı zaman epostalara nasıl bakılacaktır. Bu sorunu çözmek için birçok email client yazılımı epostaları tüm ekleriyle beraber lokal makinada saklamaktadırlar.